Haalbaarheidsanalyse Energiehub A28 RES Amersfoort

Knelpuntenanalyse wind- en zonlocaties Regio Amersfoort
Bureau Waardenburg / Bosch & van Rijn      –     22 oktober 2022

Samenvatting

Binnen de RES regio Amersfoort hebben Bosch & van Rijn en Bureau Waardenburg een haalbaarheidsanalyse uitgevoerd voor zoekgebieden binnen de Energiehub A28.
De Energiehub bestaat uit twee zoekgebieden voor windenergie: Vlasakkers en A28-zone en één zoekgebied voor zonne-energie: A28-zone.

Uit landelijke en provinciale wet- en regelgeving en beleidskaders volgen verschillende belemmeringen die van invloed zullen zijn op de ruimtelijke mogelijkheden voor windturbines en zonnepanelen binnen de zoekzones. Onder andere doordat tot deze belemmeringen voldoende afstand moet worden aangehouden. Het Natuurnetwerk Nederland (NNN) en Militair oefenterrein met natuurwaarden worden in de analyse niet als (harde) ruimtelijke belemmering gedefinieerd. De insteek van het onderzoek is om te beoordelen wat de ecologische gevolgen zijn op deze natuurgebieden als gevolg van de realisatie van zonne- en/of windenergie. Onderstaand wordt per zoekgebied een korte samenvatting van de belangrijkste belemmeringen en/of knelpunten gegeven.

Vlasakkers – windenergie
Het zoekgebied Vlasakkers ligt ten westen van Amersfoort en is ca. 2,5 km lang en ca. 0,3 km breed. Het bestaat voornamelijk uit bosgebied afgewisseld met heide en (zand)paden. Hierbinnen is ruimte voor maximaal vijf moderne windturbines. Uit de ruimtelijke belemmeringenanalyse blijkt dat diverse ruimtelijke belemmeringen overlappen met het zoekgebied. Het gaat hierbij voornamelijk om contouren van woningen, panden, spoorwegen en hoogspanning. Desalniettemin zijn binnen zoekgebied Vlasakkers voldoende ruimtelijke mogelijkheden voor het realiseren van windenergie. Wel is radarverstoring als gevolg van de realisatie van windturbines een mogelijke beperking. Daarom is aan te bevelen Defensie / TNO actief bij de keuze voor een eventuele beoogde windturbineopstelling te betrekken, en de toelaatbaarheid op het gebied van radarverstoring tijdig door hen te laten beoordelen.

Het zoekgebied is nagenoeg geheel gelegen binnen de begrenzing ‘militair oefenterrein met natuurwaarden’. De realisatie van windenergie binnen het zoekgebied heeft effecten op de wezenlijke kenmerken en waarde van de natuur, zowel door fysieke aantasting als externe effecten (bijv. aanvaring en verstoring). Ook zijn effecten op beschermde soorten en het NNN niet op voorhand uitgesloten. Nader ecologisch (veld)onderzoek is noodzakelijk. In het kader van de verkennende analyse is een indicatieve compensatieberekening voor het NNN en militair oefenterrein gemaakt. Hieruit volgt een indicatieve compensatieopgave van maximaal 3,9 hectare per windturbine als gevolg van fysieke aantasting, overdraai en geluidsverstoring door plaatsing binnen de begrenzing van het militair oefenterrein *1.

A28 -zone – windenergie
Het zoekgebied A28-zone ligt ten zuidwesten van Amersfoort en is ca. 4,5 km lang en ca. 0,8 km breed. Het zoekgebied A28-zone bestaat voornamelijk uit bosgebied afgewisseld met heide en (zand)paden. De rijksweg A28 loopt door het gebied en binnen het zoekgebied liggen een aantal militaire barakken, een motorcrossterrein en een golfterrein. Binnen dit zoekgebied is ruimte voor ongeveer zes moderne windturbines. Uit de ruimtelijke belemmeringenanalyse blijkt dat diverse ruimtelijke belemmeringen overlappen met het zoekgebied. Het gaat hierbij voornamelijk om contouren van woningen, panden, rijkswegen en defensieveiligheidszones. Desalniettemin zijn binnen zoekgebied A28-zone voldoende ruimtelijke mogelijkheden voor het realiseren van windenergie. Ook voor A28-zone is radarverstoring als gevolg van de realisatie van windturbines een mogelijke beperking. Daarom is aan te bevelen Defensie / TNO actief bij de keuze voor een eventuele beoogde windturbineopstelling te betrekken, en de toelaatbaarheid op het gebied van radarverstoring tijdig door hen te laten beoordelen.

Het zoekgebied is voor een deel gelegen in het Natuurnetwerk Nederland. Het overige deel is gelegen binnen de begrenzing ‘militair oefenterrein met natuurwaarden’. De realisatie van windenergie binnen het zoekgebied heeft effecten op de wezenlijke kenmerken en waarde van de natuur, zowel door fysieke aantasting als externe effecten (bijv. aanvaring en verstoring). Dit geldt voor zowel het NNN als het militair oefenterrein met natuurwaarden. Ook zijn effecten op beschermde soorten en het bestaande ecoduct niet op voorhand uitgesloten. Nader ecologisch (veld)onderzoek is noodzakelijk. In het kader van de verkennende analyse is een indicatieve compensatieberekening voor het NNN en militair oefenterrein gemaakt. Hieruit volgt een indicatieve compensatieopgave van maximaal 1,6 hectare per windturbine als gevolg van fysieke aantasting, overdraai en geluidsverstoring door plaatsing binnen de begrenzing van het NNN. Indien een windturbine geplaatst wordt binnen de begrenzing van het militair oefenterrein met natuurwaarden volgt een indicatieve compensatieopgave van maximaal 2,2 hectare per windturbine als gevolg van fysieke aantasting, overdraai en geluidsverstoring *1.

A28-zone – zonne-energie
Het zoekgebied voor zon langs het deel van de A28 bij de Leusderheide betreft een strook met een variërende breedte van ca. 20 meter waarbinnen aan weerszijden van de rijksweg taluds zijn gelegen, omdat de rijksweg in het landschap verzonken ligt. Het zoekgebied voor zon langs de A28 overlapt bijna volledig met het NNN. Uit de ecologische analyse volgt dat realisatie van zonne-energie binnen het NNN een grote impact heeft, zowel op de wezenlijke kenmerken en waarden als overige beschermde soorten (bijv. de zandhagedis). Door technische en ruimtelijke redenen valt eveneens een groot deel van het zoekgebied af, o.a. door oriëntatie en de obstakelvrije zone langs de rijksweg. Het nog wel geschikte gebied voor het plaatsen van zonnepanelen heeft op het breedste punt nog een breedte van ca. 10 meter. Hiermee blijft, buiten de gebieden met natuurwaarden en buiten de obstakelvrije zone rondom de rijksweg, slechts een strook met een omvang van 0,36 ha over als potentieel geschikt voor het plaatsen van zonnepanelen.

Conclusie
Het Natuurnetwerk Nederland en het militair oefenterrein met natuurwaarden en de (mogelijke) aantasting van de wezenlijke kenmerken en waarden zijn de grootste ecologische knelpunten voor de realisatie van zonne- en windenergie binnen de Energiehub A28. De bescherming van het militair oefenterrein met natuurwaarden is – planologisch gezien – minder strikt dan de bescherming van het NNN. Alle delen van het NNN die verloren gaan door de realisatie van wind- of zonneparken dienen gecompenseerd te worden conform de provinciale verordening. Ook dient een versterking van het NNN in het gebied gerealiseerd te worden (meerwaardebenadering). Vanuit ecologisch oogpunt heeft de realisatie van windenergie bij bestaande verstoringsbronnen (spoor- en rijkswegen) over het algemeen gesproken een lagere ecologische impact. Nader ecologisch onderzoek is voor alle locaties noodzakelijk. Tot slot is het aspect radarverstoring bij windenergie ook nog een belangrijk aandachtspunt en mogelijk knelpunt.

*1 De toetsing en compensatieberekening van het onderdeel militair oefenterrein met natuurwaarden is – op verzoek van de provincie Utrecht – op dezelfde wijze als het NNN uitgevoerd. De verschillen tussen het NNN en het militair oefenterrein met natuurwaarden zijn voornamelijk planologisch van aard. Uit de provinciale verordening volgt strikt genomen alleen een compensatieopgave en een ‘meerwaarde-benadering’ voor het NNN.